Γράφει ο Δρ Ηρακλής Ζαχαριάδης
Ιστορικός ερευνητής – Πρόεδρος ΕΠΟΚ
Μέλος του Φιλολογικού Συλλόγου «ΠΑΡΝΑΣΟΣ»
Το Αεροπλάνο που δώρισε η όμορφη «ΚΕΡΥΝΕΙΑ» στις ένοπλες δυνάμεις της Ελλάδας
Η κα Κική Γιούκα λογοτέχνης- αναφέρει ότι αν και η Κερύνεια είναι μια πολύ όμορφη πόλις της Ακριτικής Ελλάδος του Νότου, είναι η μικρότερη πόλις της Κύπρου, δεν υστερούσε αλλά ούτε υστερεί ακόμη και σήμερα που είναι κατεχόμενη, από τις άλλες μεγάλες πόλεις της Κύπρου μας, από τις διάφορες δραστηριότητες της πολιτικής, οικονομικής, πνευματικής ζωής και των διαφόρων δραστηριοτήτων. Σήμερα καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια στην καλλιέργεια των γραμμάτων από τον Λαογραφικό Όμιλο του Δήμου Κερύνειας με πρωταγωνίστριες δύο γνωστές λογοτέχνιδες την π. Υπουργό κα Ρήνα Κατσελλή και την κα Θεοφανώ Κυπρή. Ακούραστα στην προσπάθεια διατήρησης της Λαογραφίας για τον τόπο τους που γεννήθηκαν.
Η Κερύνεια μας με την ιστορικές περιοχές και με τους Κερυνιώτες να λατρεύουν την Ελλάδα πάντοτε συνέδραμαν στους αγώνες της Μητροπολιτικής Ελλάδας είτε ως στρατιώτες στα πεδία των μαχών, είτε οικονομικά ακόμη και στους αγώνες του 40 με το δακτυλίδι που προσέφεραν στους αγώνες της Ελλάδας.
Μια αξιοθαύμαστη πράξη που καταγράφηκε ως πράξη αξιέπαινη, ήταν η απόφαση για «συλλογή χρημάτων» (1926-28), να αγορασθεί ολόκληρο στρατιωτικό αεροπλάνο το οποίο δώρισαν στην Ελλάδα για ενίσχυση της λιγοστής αεροπορικής δύναμης το οποίο ονόμασαν «ΚΥΡΗΝΕΙΑ». Ήταν μια μοναδική πράξη, ένα παράδειγμα φιλοπατρίας στα χρονικά της Κύπρου, μια πράξη ομοψυχίας που ένωνε την Ακριτική Ελλάδα του Νότου με την Μητροπολιτική Ελλάδα. Ας μην ξεχνάμε ότι η Ελλάδα την εποχή αυτή κουβαλούσε τις άσχημες, οδυνηρές συνέπειες της Μικρασιατικής καταστροφής μια και μιλάμε ότι την περίοδο που πραγματοποιήθηκε η πράξη της αγοράς του αεροπλάνου 1926-1927 η οικονομική δυσπραγία λόγω της καταστροφής, της ανοβρίας, της οικονομικής κρίσης (βλέπε δάνεια από το Εξωτερικό) η οικονομία του τόπου συνέχισε να υποφέρει…
Η δωρεά του αεροπλάνου «ΚΥΡΗΝΕΙΑ» στις ένοπλες δυνάμεις της Ελλάδας.
Το αεροπλάνο που δώρισε η Επαρχία Κερύνειας το 1942 Τύπου Μπρέγκε 19 Γαλλικής Προέλευσης.
Πρωτεργάτης της αξιοθαύμαστης αυτής πράξιςόπως φαίνεται από τις έρευνες που έκανα τόσο στις εφημερίδες της εποχής εκείνης ήταν για άλλη μια φορά το «Ράσο της Κερύνειας». Την εποχή εκείνη μία εφημερίδα που εκδιδόταν στην Κερύνεια είχε τίτλο «το Μαστίγιο» για πάνω από είκοσι χρόνια (1911-1930) και έκρινε τα καλώς και τα κακώς έχοντα. Για την αγορά του αεροπλάνου ΚΕΡΥΝΕΙΑ ίδε φωτό Π. Περδίος έγραφε στον «Κόσμο» του Ιω και Θ. Κυριακίδη:
«Με το ράσο της Κερύνειας που φουσκώνει στον αγέρα ,
και με του Λαού την φλόγα που την Κύπρο πυρπολεί
δώσαμε το πρώτο δώρο στην Χρυσή μας την Μητέρα
κι είπε πρώτο να μας φέρει το δικό της το φιλί!»
Έτσι λοιπόν με το ράσο της Κερύνειας που φουσκώνει στον αγέρα αγοράστηκε το διθέσιο πολεμικό αεροπλάνο τύπου «Μπρεγκρ 19» γαλλικής προέλευσης (1926-1927).
Βεβαίως η αγάπη του Κύπριου από οποιονδήποτε μέρος δεν εξαντλείτε με την αγορά αυτή. Σε όλα τα σχολεία από ότι πληρούμαστε μέσα από τις εφημερίδεςπληροφορούμεθα, μετά τις δοξολογίες που πραγματοποιούσαν λόγω της εποχής της μεγάλης εορτής των Γραμμάτων και της εορτής των τριών Ιεραρχών, οι Δάσκαλοι εκφωνούσαν τους πανηγυρικούς της ημέρας γιατί, εόρταζαν με μεγάλη λαμπρότητα την γιορτή των Γραμμάτων. Σε μια τέτοια εκδήλωση, στο χωριό Τσάδατης Πάφου ο δάσκαλος του σχολείου μίλησε για τον ενθουσιώδη ποιητή (Κύπριο) Ιωάννη Περδίο (ιδέανωτέρω) και ανέπτυξε στο ακροατήριο την εθνοφιλήδράση του. Σημειωτέον ότι ο ποιητής Πέρδιος είχε σπουδάσει δικηγόρος, όμως ουδέποτε ασχολήθηκε. Ασχολήθηκε με την ποίηση και τη δημοσιογραφία. Ήταν και σπουδαίος εκδότης για την εποχή του γιατί εξέδιδε την έμμετρη ποιητική εφημερίδα στην Κερύνεια με την ονομασία «μαστίγιο».
Πρέπει να αναφέρω ότι κατά τον έρανο για το αεροπλάνο της Κερύνειας, στο πίσω μέρος υπάρχει τυπωμένος κατάλογος όλων των χωριών της Κερύνειας τι ακριβώς ποσό συνεισέφερεν ένα έκαστο χωριό σε λίρες (L), σελίνια και γρόσια και επίσης υπάρχει και ένας άλλος κατάλογος των πολιτών με το ποσό που προσέφεραν με την υπογραφή τους.
Χαρακτηριστικά από τον κατάλογο των χωριών που προσέφεραν χρήματα θα αναφερθώ σε μερικά χωριά όλως τυχαίος που πιστεύω ότι γνωρίζετε π.χ.
Άγιος Αμβρόσιος £ 6.00
Αστρομερίτης £110
Δικωμον Άνω + Κάτω£3.20
Ζώδια Άνω και Κάτω£14.20
Κακοπετρία£2.00
Βασιλεία£1.00
Πεδουλάς£5.00
Πραστειό Μόρφου£2.00
Σύγκλιπος£4.00
Επαρχιακό Ταμείο Μόρφου £80.00
Επαρχιακό Ταμείο Κερύνειας £40.00
Μητρόπολις Κερύνειας £80
Σύνολον:£2.800.000
ΓΕΝΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΡΑΝΩΝ
(Απόσπασμα χαρακτηριστικό των χωριών που προσέφεραν χρήματα)
Α΄ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ
ΧΩΡΙΑ κατ’ Αλφαβητικήν σειράνΕΚΚΛΗΣΙΑΙΚΑΤΟΙΚΟΙ
££
Άγιος Αμβρόσιος6.0.059.2.2
Άγιος Γεώργιος (Επαρχ. Κυρην.)6.12.8
Άγιος Γεώργιος Πιτυδιώτης5.0.0
Άγιος Γεώργιος Σολέας0.10.016.17.0
Άγιος Δημήτριος Μαραθάσης0.10.03.17.0
Αγία Ειρήνη Κανναβιών0.10.02.19.0
Αγία Ειρήνη (επαρχ. Κυρηνείας)1.0.010.0.2
Άγιος Επίκτητος6.0.017.9.7
Άγιος Ερμόλαος4.0.07.4.1 1/2
Αγία Μαρίνα Ξυλιάτου3.0.08.3.8
Αγριδάκι2.0.09.10.5
Ταυτόχρονα σχεδόν από το 1921 η Κερύνεια με στίχους μια άλλη σατυρική εφημερίδα της εποχής «ο Ραγιάς» του Σταυρίδη διακωμωδεί την φτώχεια και την οικονομική κρίση με τα εξής:
«Και μούπε και τούπα
να κάνεις βοδινό βραστό και σούπα,
ψητό του φούρνου, μελιτζάνες βραστές
κολοκύθια πλακί, ντομάτες γεμιστές
γιουβαρλάκια Σμυρνίον
μακαρόν Ιταλιάν
σαλάτα Ελληνική,
μεζέδες Κρητικοί,
ούζο χιώτικο
και μπρούσκο Κυπριακό
που ένα ταβερνιάρη πώχει γένεια,
μα δεν έχει ντιπ ευγένεια….
Ο καταστροφικός πόλεμος στην Ελλάδα του 1897 και εν συνεχεία η Μικρασιατική καταστροφή επηρεάζει ιδιαίτερα την Κερύνεια, γιατί με τα καΐκια της είχε πάντα στενούς δεσμούς με την απέναντι ακτή (70 καράβια) και φιλοξενεί πολλούς πρόσφυγες, αλλά και έχει και αρκετές οικογένειες κερυνειωτών που ήταν εγκαταστημένες,χρόνια στη Μικρά Ασία και οι οποίοι προσφυγοποιούνται το 1922 στην ίδια πόλη της καταγωγής τους, όσοι φυσικά γλιτώνουν από τα δόντια των τουρκικών σφαγών. Κάποιοι Κύπριοι κατάφεραν να γλιτώσουν περνώντας στη Σάμο.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό που διαβάζουμε στην εφημερίδα «Ραγιάς» της Κερύνειας είναι μία φιγούρα που παρουσιάζει τον «Σεχιουλισμάμ» ανάμεσα σε κρανία και κόκκαλα. Μικρασιατικών σφαγών και φρίττοντας ξεφωνίζει «Βαλ’ ανάμεσα τι τάφοι, κρανία, σάρκες κόκκαλα… δεν έκαμαν σιναφί!. Ταυτόχρονα ο «Ραγιάς» δεν χωνεύει τη στάση της Αγγλίας που εξακολουθεί και μετά τη Μικρασιατική καταστροφή να υποστηρίζει την Τουρκία. Ιδού τι έγραφε:
«Η Αγγλία που εσχάτως μας γύρισε τα νώτα
και αφήκεν την Ελλάδα μοναχήν να εκτεθεί
στρέφεται και πάλιν ντούρα και της αποστέλλει νότα,
των καταστροφέων τρέχει ούτε μια να χαθεί…»
Και ας μην ξεχνάμε ότι από το λιμάνι της Κερύνειας έφευγαν καθημερινά για την απέναντι πλευρά για πολλά χρόνια πάνω από 70 καράβια, μεταφέροντας προϊόντα από την Κύπρο, μαστόρους Κύπριους (πετράδες, κτίστες, ειδικούς για καμπαναριά…) αλλά και από την απέναντι πλευρά προς τη Κύπρο έφερναν πάρα πολλά είδη…
Από την παράδοση του αεροπλάνου προς την Ελλάδα.
Βιβλιογραφία
1) Δρα Αικατερίνη Χ. Αριστείδου «Η δωρεάν του αεροπλάνου «Κυρήνεια» στις Ένοπλες δυνάμεις της Ελλάδος: Δήμος Κερύνειας τ. 17 μήνες Δεκέμβριος»
2) Εφημερίδα «Κόσμος» του Ιω και Θ. Κυριακίδη
3) Εφημερίδα «Μαστίγιο» Π. Πέρδιος
4) Εφημερίδα (έμμετρη) «ΡΑΓΙΑΣ» του Σταυρίδη